Fundusz Inwestycyjny – dziwny twór

Wśród wielu instytucji występujących na rynku kapitałowym natrafić możemy także na fundusze inwestycyjne.  Lokowanie środków w fundusze prezentowane jest bardzo często jako ciekawa i intratna forma inwestowania, pozwalająca na powierzenie środków w zarząd fachowców. Zanim jednak zdecydujemy się przystąpić do funduszu inwestycyjnego, warto dowiedzieć się cóż to jest za twór.

Fundusz Inwestycyjny jest osobą prawną, której celem jest lokowanie środków pieniężnych zebranych z rynku w papiery wartościowe, instrumenty runku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Z założenia, fundusze mają funkcjonować jako inwestorzy instytucjonalni, którzy w profesjonalny sposób reinwestują pozyskane środki przy zachowaniu dywersyfikacji lokat oraz płynności inwestycji.

Fundusze inwestycyjne zasadniczo występują w formie funduszu otwartego lub funduszu zamkniętego. Fundusz inwestycyjny otwarty (FIO) emituje jednostki uczestnictwa, których liczba jest zmienna. Co do zasady, inwestorzy mogą w dowolnym czasie wejść do funduszu (nabywając dodatkowe jednostki), jak i z niego wyjść przedstawiając swoje jednostki do wykupu przez funduszu. W efekcie, to uczestnicy funduszu kształtują liczbę jednostek uczestnictwa w danym momencie. Wariantem FIO jest specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty (SFIO), który może przewidywać statutowe ograniczenia co do członków, którzy mogą nabywać jednostki uczestnictwa.

W przypadku funduszu inwestycyjnego zamkniętego (FIZ), liczba emitowanych certyfikatów uczestnictwa jest bardziej sztywna. Co prawda dopuszczalne jest przeprowadzanie dodatkowych emisji certyfikatów jak i również wykupywanie ich w przypadkach określonych w statucie niemniej z reguły przystępowanie do FIZ jak i wychodzenie z niego nie następuje tak swobodnie, jak w funduszach inwestycyjnych otwartych. Certyfikaty inwestycyjne są jednak zbywalne, co daje możliwość wyjścia z inwestycji poprzez sprzedaż certyfikatów na rynku.

adult-audience-back-view-1493371

Fundusz inwestycyjny posiada osobowość prawną, co oznacza, że posiada własny majątek i zobowiązania. Niemniej, w przeciwieństwie do klasycznych osób prawnych – fundusz nie zarządza swoimi aktywami samodzielnie. Podmiotem, który prowadzi sprawy funduszu i reprezentuje go na zewnątrz jest towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI), które działa w formie spółki akcyjnej. W związku z taką konstrukcją, fundusz inwestycyjny należy bardziej traktować jako wyodrębnioną masę majątkową (portfel inwestycyjny) niż w pełni samodzielny podmiot, na kształt spółki handlowej. Rzecz jasna jedno towarzystwo funduszy inwestycyjnych może administrować wieloma funduszami inwestycyjnymi.

Podstawowym dokumentem regulującym sposób funkcjonowania funduszu inwestycyjnego jest statut. Statut określa nie tylko nazwę i siedziba funduszu, ale także jego cele inwestycyjne, zasady polityki inwestycyjnej, reguły i częstotliwość wyceny oraz inne kwestie dotyczące struktury funkcjonowania funduszu, czy tez praw bądź obowiązków jego uczestników. Każdy uczestnik funduszu inwestycyjnego powinien zapoznać się z treścią jego statutu, gdyż to on stanowi fundament zarządzania naszymi środkami.

Istotną rolę w funkcjonowania funduszu inwestycyjnego pełni depozytariusz. Funkcje depozytariusza może wykonywać bank krajowy lub oddział zagranicznej instytucji kredytowej (pod warunkiem posiadania funduszy własnych na poziomie minimum 100.000.000 zł) bądź instytucja centralna jaką jest Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. Depozytariusz ma za zadanie m.in. sprawować pieczę i rejestrować aktywa funduszu, monitorować przepływ jego środków pieniężnych oraz, co bardzo istotne, dbać o to, aby wartość aktywów netto funduszu inwestycyjnego była obliczana zgodnie z przepisami prawa i statutem. Ponieważ depozytariusz funkcjonuje w charakterze strażnika interesu uczestników funduszu inwestycyjnego, jest on obowiązany wytaczać ewentualne powództwa na rzecz tychże uczestników z tytułu szkody spowodowanej nienależyty wykonywaniem obowiązków w zakresie zarządzania i reprezentacji funduszem. Zarówno depozytariusz jak i funduszu inwestycyjny czy towarzystwo funduszy inwestycyjnych podlegają nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego.

Mam nadzieję, że powyższa, krótka informacja przybliżyła nieco strukturę i charakter funduszu inwestycyjnego. Świadomość tego, jaką rolę pełnią poszczególne instytucje w ramach procesu zbiorowego inwestowania pozwala lepiej zrozumieć jakie prawa przysługują nam, jako uczestnikom i podstawowym interesariuszom.