Wszystko, co chcielibyście wiedziećNowe zasady przechowywania akt pracowniczych
Większość spółek dla skutecznego prowadzenia działalności gospodarczej musi zatrudniać odpowiednią kadrę pracowniczą. Każdy dyrektor ds. personalnych zapewne zdaje sobie sprawę z tego, jak dużo obowiązków biurokratycznych nakłada na nas prawo w związku z zatrudnianiem pracowników. Podstawowym obowiązkiem w tym zakresie jest prowadzenie i przechowywanie akt pracowniczych. Nie każdy jednak wie, że od 1 stycznia 2019 r. zakres tychże obowiązków ulegnie złagodzeniu.
Ustawa z dnia 10 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze skróceniem okresu przechowywania akt pracowniczych oraz ich elektronizacją ma z założenia służyć zmniejszeniu zakresu obowiązków jakie ciążą na pracodawcach. Podstawową zmianą jest aż pięciokrotne skrócenie okresu, w którym akta pracownicze należy przechowywać z obecnych 50 lat do lat 10, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym stosunek pracy uległ rozwiązaniu lub wygasł. Wedle znowelizowanych przepisów, pracodawca w świadectwie pracy poinformuje pracownika o okresie przechowywania dokumentacji pracowniczej i możliwości jej osobistego odbioru w ciągu roku od upływu tego okresu. W przypadku, gdyby pracownik nie odebrał wspomnianej dokumentacji w wyznaczonym czasie, pracodawca zniszczy dokumentację w sposób uniemożliwiający odtworzenie jej treści.
Drugą istotną zmianą dotyczącą akt pracowniczych jest możliwość ich prowadzenia w formie elektronicznej. Sama zmiana postaci dokumentacji z papierowej na elektroniczną wymagać będzie zeskanowania całej dokumentacji papierowej i opatrzenia takiego dokumentu cyfrowego kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną pracodawcy lub kwalifikowanym podpisem elektronicznym upoważnionej przez pracodawcę osoby, potwierdzającym zgodność odwzorowania cyfrowego z dokumentem papierowym. Zmiana zaś w druga stronę polegać będzie na wydrukowaniu akt elektronicznych i opatrzeniu wydruków podpisem pracodawcy lub osoby upoważnionej, potwierdzającym zgodność wydruku z dokumentem elektronicznym. Szczegółowe warunki prowadzenia akt pracowniczych w formie elektronicznej zostaną wprowadzone na mocy odpowiedniego rozporządzenia, którego obecnie jeszcze nie znamy. Niemniej z obecnego brzmienia przepisów można odnieść wrażenie, że po zdigitalizowaniu akt papierowych, dodawanie kolejnych dokumentów wiązać się będzie każdorazowo ze sporządzaniem wersji pisemnej, która następnie będzie skanowana i opatrywana podpisem elektronicznym. Wydaje się, że takie rozwiązanie jest stosunkowo toporne i nie przystaje do idei nowelizacji. Być może rozporządzenie przedstawi sprawniejszy system prowadzenia akt elektronicznych.
Istotną zmianą w zakresie obowiązków pracodawców jest poszerzenie obowiązków raportowych wobec ZUS. Nowelizacja przewiduje bowiem obowiązek przekazywania do organu rentowego w ramach imiennych raportów miesięcznych informacji niezbędnych do przyznania, ustalenia wysokości i wypłaty świadczeń z ubezpieczeń społecznych (rozszerzony formularz ZUS RCA). Celem udostępniania tych informacji ZUS’owi za okres przed wejściem w życie nowelizacji (tj. między 31 grudnia 1998 r. a 1 stycznia 2019 r.), pracodawcy będą przekazywali organowi rentowemu zbiorcze raporty informacyjne odnoszące się do pracowników i zleceniobiorców, których zatrudniali w tym okresie. Przekazanie raportów informacyjnych za wszystkich pracowników i zleceniobiorców zatrudnionych we wspomnianym okresie warunkuje możliwość skorzystania ze skróconego okresu przechowywania akt pracowniczych.
Oprócz powyższych zmian, nowelizacja wprowadza także zasadę wypłacania wynagrodzenia pracownikom przelewem na rachunek bankowy. Wynagrodzenie płatne będzie gotówką tylko, jeżeli pracownik złoży w tej sprawie wniosek. Jest to właściwie odwrócenie obecnie obowiązującej zasady płatności gotówkowej, która w dobie XXI w. wydaje się być archaiczna.
Nowelizacja wchodzi w życie zasadniczo z dniem 1 stycznia 2019 r.
Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców
Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców to jedna z instytucji przewidzianych w ramach projektu ustaw wchodzących w skład pakietu tzw. „Konstytucji dla Biznesu”. Biorąc pod uwagę fakt, iż proces legislacyjny jest już niemalże na ukończeniu, warto zainteresować się rozwiązaniami, które mają posłużyć ochronie polskiego biznesu.
Zgodnie z projektem, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców ma stać na straży praw mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców, w szczególności poszanowania zasady wolności działalności gospodarczej, pogłębiania zaufania przedsiębiorców do władzy publicznej, bezstronności i równego traktowania, zrównoważonego rozwoju oraz zasady uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów przedsiębiorców. W tym celu Rzecznik Małych i Średni Przedsiębiorców zostanie wyposażony w szereg kompetencji, którym trzeba przyjrzeć się z bliska.
Podstawową kompetencją o tzw. miękkim charakterze jest udział Rzecznika w procesie stanowienia i zmiany prawy. Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców zostanie wyposażony w prawo występowania do właściwym organów z wnioskiem podjęcie inicjatywy ustawodawczej albo wydanie lub zmianę innych aktów prawnych w sprawach dot. działalności gospodarczej. Rzecznik będzie mógł również zwrócić się do właściwego ministra lub innego kompetentnego organu o przygotowanie oceny funkcjonowania konkretnego aktu normatywnego lub jego części. Nadto do obowiązków i uprawnień Rzecznika należy informowanie właściwych organów nadzoru lub kontroli o dostrzeżonych nieprawidłowościach w funkcjonowaniu organów administracji publicznej.
Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców ma także czuwać na spójnością wykładni prawa poprzez zwracanie się do różnych organów państwowych o rozstrzygnięcie wątpliwości interpretacyjnych. Przede wszystkim, Rzecznik będzie mógł wystąpić z wnioskiem o wydanie objaśnień prawnych dotyczących przepisów budzących wątpliwości w praktyce. Przedsiębiorca, który zastosował się do objaśnień prawnych nie może zostać obciążony sankcjami nawet, jeżeli w późniejszym czasie objaśnienia prawne ulegną zmianie. Rzecznik Małych i Średnik Przedsiębiorców posiadał będzie także uprawnienia do występowania do Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego z wnioskiem o rozstrzygnięcie rozbieżności w wykładni prawa dotyczącego działalności gospodarczej.
Rzecznikowi Małych i Średnich Przedsiębiorców przyznane zostaną także pewne uprawnienia o charakterze procesowym. Rzecznik będzie miał możliwość żądania wszczęcia postępowania administracyjnego, a także będzie mógł wnosić skargi i skargi kasacyjne do sądu administracyjnego oraz uczestniczyć w takich postępowaniach na prawach prokuratora. Nadto będzie mógł on występować do Sądu Najwyższego ze skargą nadzwyczajną – nową instytucją wprowadzoną na podstawie znowelizowanych przepisów ustawy o Sądzie Najwyższym.
Jak widać, zakres uprawnień Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców przede wszystkim koncentruje się wokół instytucji miękkiego wpływu na organy państwowe. Z tego też powodu, skuteczność Rzecznika w zdecydowanej mierze zależeć będzie od cech personalnych piastuna tego urzędu. Warto zwrócić uwagę, że Rzecznik powoływany będzie przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra gospodarki na 6-letnią kadencją (która nie może być powtarzana). Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców nie powinien należeć do żadnej partii politycznej, co rzecz jasna nie wyklucza powoływania na tę funkcję sympatyków tej, czy innej opcji politycznej.
Tajemnica przedsiębiorstwa chroniona na serio
Z inicjatywy ustawodawcy europejskiego tajemnica przedsiębiorstwa podlegać będzie bardzo poważnej ochronie także w Polsce. Zmodyfikowane przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji mają stworzyć nową tarczę dla przedsiębiorców silnie polegających na swoim know-how. Nowelizacja nie tylko poszerza krąg roszczeń, które przysługują przedsiębiorcy poszkodowanemu, ale przede wszystkim doprecyzowuje zakres podmiotów, wobec których takie roszczenia można kierować.
Przyczynkiem dla nowelizacji przepisów dotyczących tajemnicy przedsiębiorstwa jest implementacja do prawa polskiego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/943 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych (tajemnic przedsiębiorstwa) przed ich bezprawnym pozyskaniem, wykorzystaniem i ujawnianiem.
Po nowelizacji, tajemnica przedsiębiorstwa w dalszym ciągu obejmować będzie informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, niemniej doprecyzowano, że chodzi o informacje, które nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób. Jednocześnie ustawowej ochronie podlegać będą tylko takie informacje, co do których przedsiębiorca podjął uzasadnione w danych okolicznościach działania w celu zachowania ich poufności. Proponowana definicja sugeruje, iż w każdej sytuacji przedsiębiorca domagający się ochrony sądowej będzie musiał wykazać, iż środki które przedsięwziął celem utrzymania tajemnicy przedsiębiorstwa były adekwatne do sytuacji i skali prowadzonej działalności.
Wedle projektu czynem nieuczciwej konkurencji ma być nie tylko ujawnianie bądź wykorzystywanie cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa, ale także samo jej pozyskiwanie czyli tzw. szpiegostwo korporacyjne. Projekt noweli precyzuje, że tajemnica przedsiębiorstwa pozyskana wbrew woli jej dysponenta może polegać na nieuprawnionym dostępie, przywłaszczeniu, kopiowaniu dokumentów, przedmiotów, materiałów, substancji, oraz plików elektronicznych.
Projekt precyzuje także na czym polega nieuczciwe wykorzystywanie cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa. Tego typu delikt konkurencyjny wystąpi już w przypadku produkowania, oferowania, wprowadzania do obrotu, przywozu, wywozu i przechowywania towaru, jeżeli osoba dokonująca takiej czynności była w złej wierze tj. wiedziała, lub przy zachowaniu należytej staranności mogła wiedzieć o tym, że cechy, proces wytwarzania lub zbywania towarów zostały w znacznym stopniu ukształtowane w wyniku nieuprawnionego dostępu do tajemnicy przedsiębiorstwa. Wydaje się, że taka konstrukcja przepisów w szerszym stopniu pozwoli na kierowanie roszczeń do beneficjentów wykradzionej tajemnicy (np. konkurentów) bez konieczności poszukiwania samego szpieg korporacyjnego. Warto zwrócić uwagę, że projekt traktuje czynności dokonywane nieodpłatnie na równi z czynnościami dokonywanymi w złej wierze. Korzystający z tajemnicy przedsiębiorstwa będzie mógł jednakże uchronić się przed roszczeniami jeżeli wykaże, że uzyskał dostęp do know-how własnymi środkami w sposób niezależny,.
Projekt nowelizacji zakłada też możliwość dochodzenia specyficznej sankcji wobec naruszyciela tajemnicy przedsiębiorstwa. Mianowicie chodzi o zobowiązanie pozwanego do podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku albo treści wyroku w oznaczony sposób i w oznaczonym zakresie jeżeli jest to uzasadnione ze względu na okoliczności czynu, wartość informacji, skutek czynu oraz prawdopodobieństwo dokonania czynu przyszłości. W wielu przypadkach ujawnienie nieuczciwego działania będzie bardziej dotkliwe dla naruszyciela i być może pozwoli poszkodowanemu wynegocjować warunki rozsądnej ugody. Osoby fizyczne będą mogły bronić się przed obowiązkiem publikacji wyroku jeżeli sprzeciwia się temu ich uzasadniony interes w postaci np. ochrony prywatności.
Projekt nowelizacji jest obecnie na etapie konsultacji społecznych i można się z nim zapoznać tutaj.
Przedsiębiorca nie powinien płacić wyższego podatku od „gołej ziemi”
Zgodnie z dotychczas powszechnie obowiązującą interpretacją popartą literalnym brzmienie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, przedsiębiorca płacić wyższy podatek od nieruchomości, nawet jeżeli grunt w żaden sposób nie służył prowadzeniu działalności gospodarczej. Takiemu traktowaniu przedsiębiorców sprzeciwił się Trybunał Konstytucyjny w wyroku z grudnia ubiegłego roku.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt ) ustawy o podatkach i opłatach lokalnych Gminy mogą stosować najwyższą stawkę podatku od nieruchomości wobec gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Ustawowa definicja gruntu związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej każe kwalifikować jako takie zasadniczo wszelkie grunty będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą. Z punktu widzenia dosłownego brzmienia definicji ustawowej znaczenie ma tylko osoba posiadająca grunt, a nie jego związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. W efekcie wyższy podatek od nieruchomości zostanie naliczony przedsiębiorcy posiadającemu „gołą ziemię” niż posiadaczowi takiego samego skrawka ziemi, który działalności gospodarczej nie prowadzi.
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12 grudnia 2017 r. (sygn. akt SK 13/15) uznał, iż takie różnicowanie obywateli nie znajduje oparcia w Konstytucji. Zdaniem Trybunału, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych nie można rozumieć w ten sposób, iż wystarczającą przesłanką zakwalifikowania gruntu podlegającego opodatkowaniu do kategorii gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej jest prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną jego posiadaczem. W ocenie Trybunału, samo prowadzenie działalności gospodarczej przez posiadacza gruntu nie jest istotne dla opodatkowania gruntu wyższą stawką. Racją stosowania podwyższonej stawki jest bowiem potencjalna możliwość wykorzystania opodatkowanego gruntu na cele działalności gospodarczej. Całkowite pominięcie tego kryterium prowadziłoby do nieuzasadnionego różnicowania posiadaczy gruntów- przedsiębiorców względem tych, którzy nie prowadzą działalności gospodarczej.
Trybunał Konstytucyjny argumentował, że wyżej opisana wykładnia przepisów narusza właściwą proporcję pomiędzy nałożonym w art. 84 Konstytucji obowiązkiem ponoszenia ciężarów publicznoprawnych, a gwarantowanym w art. 64 Konstytucji prawem własności. Nadto nie można pomijać, iż wyrażona w art. 32 Konstytucji zasada równości wobec prawa oznacza także konieczność równego nakładania obowiązków podatkowych.
Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego na razie mogliśmy poznać jedynie z publicznie wygłoszonych ustnych motywów rozstrzygnięcia. Przyjdzie nam jednak jeszcze poczekać na pisemne uzasadnienie, które pozwoli w sposób szczegółowy określić zasady obciążania przedsiębiorców podatkiem od nieruchomości. Pytanie, czy wyrok Trybunału Konstytucyjnego otworzy drogę do wznawiania postępowań podatkowych? Orzeczenie ma bowiem charakter interpretacyjny i bezpośrednio dotyczy sytuacji, gdy grunt jest we współposiadaniu przedsiębiorcy i osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej. Chętnym do batalii z organami podatkowymi przypominam, iż termin do wznowienia postępowania stosownie do art. 241 § 2 pkt 2) Ordynacji Podatkowej wynosi 1 miesiąc od dnia wejścia w życie orzeczenia tj. od dnia jego opublikowania w Dzienniku Ustaw, co oznacza, iż upływa 20 stycznia 2018 r.
Z orzeczeniem można zapoznać się tutaj.
Zaświadczenie o stanie podatkowym kontrahenta
Jakiś czas temu pisaliśmy o rejestrze należności publicznoprawnych, który miał umożliwiać dostęp do stanu zaległości podatkowych kontrahentów. Wychodzi jednak na to, że ustawodawca nie zamierzał poprzestać na rejestrze i w grudniu ubiegłego roku postanowił wprowadzić dodatkowy instrument zapewniający lustrację podatkową kontrahentów. Rozwiązanie to ma stanowić zaświadczenie o stanie podatkowym kontrahenta.
Począwszy od 25 grudnia 2017 r. istnieje możliwość wystąpienia do organu podatkowego o wystawienie zaświadczenia dotyczącego podatnika prowadzącego działalność gospodarczą. Zaświadczenie o stanie podatkowym kontrahenta obejmować będzie informacje:
- niezłożeniu lub złożeniu przez podatnika deklaracji lub innego dokumentu, do których złożenia był obowiązany na podstawie przepisów ustaw podatkowych;
- nieujęciu lub ujęciu przez podatnika w złożonej deklaracji lub złożonym innym dokumencie zdarzeń, do których ujęcia był obowiązany na podstawie przepisów ustaw podatkowych;
- zaleganiu lub niezaleganiu przez podatnika w podatkach wynikających z deklaracji lub innego dokumentu składanych na podstawie przepisów ustaw podatkowych.
O wystawienie tego typu zaświadczenia ubiegać może się kontrahent podatnika prowadzącego działalność gospodarczą. Niemniej jednak, Ordynacja Podatkowa (do której wprowadzono rzeczoną nowelizację) nie zawiera definicji kontrahenta. Z uzasadnienia projektu nowelizacji możemy jednak wyczytać, że autorzy noweli pod pojęciem kontrahenta rozumieją wszelkie podmioty, które są stroną transakcji finansowej mającej na celu wymianę towaru lub usługi z podmiotem lustrowanym. Wygląda więc na to, że prawo do pozyskiwania zaświadczenia posiadają osoby, które zawarły przynajmniej jedną transakcję, z podmiotem będącym obiektem zapytania. W związku z tym, uprawnienie do pozyskania informacji nie będzie przysługiwało potencjalnym kontrahentom. Otwarte pozostaje pytanie w jaki sposób organ podatkowy będzie weryfikował status „kontrahenta” i czy będzie żądał od wnioskodawcy dodatkowych wyjaśnień.
Celem projektu jest umożliwienie zweryfikowania kontrahentów pod kątem ich rzetelności podatkowej, co tym samym pozwoli na unikanie dokonywania transakcji z podmiotami o kwestionowanym stanie fiskalnym. Wydaje się wobec tego, że pozyskane zaświadczenie o stanie podatkowym kontrahenta, potwierdzające brak nieprawidłowości fiskalnych powinno stanowić dostateczny dowód dochowania należytej staranności istotnej dla zachowania prawa do odliczenia VAT. Pozostaje nam liczyć na to, że podobnie do sprawy podejdą organy skarbowe.
Nowelizacja nie przewiduje jednak odrębnego trybu, który umożliwiałby „lustrowanemu” przedsiębiorcy podważenie wydawanych przez organy skarbowe zaświadczeń. Jak wskazują autorzy projektu, w takim wypadku przedsiębiorcy pozostaje jedynie wystąpienie we własnym imieniu o wystawienie analogicznego zaświadczenia oraz ewentualne skarżenie (w drodze zażalenia) odmowy wydania zaświadczenia lub zaświadczenia o żądanej treści.
Specjalna Strefa Ekonomiczna (SSE) w całej Polsce?
Przy okazji Forum Ekonomicznego w Krynicy wicepremier Mateusz Morawiecki zapowiedział rewolucyjne zmiany w funkcjonowaniu Specjalnych Stref Ekonomicznych (SSE). Mianowicie cała Polska ma stać się wielką Specjalną Strefą Ekonomiczną, tzw. Polską Strefą Inwestycji. Co prawda do tej pory nie opublikowano jeszcze żadnego projektu aktu prawnego w tej kwestii, niemniej przedstawiona przez Ministerstwo Rozwoju koncepcja godna jest zauważenia.
Na mocy dotychczas obowiązującej ustawy z 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych ustanowiono 14 SSE, które w ciągu ostatnich 20 lat stały się znaczącym czynnikiem dla rozwoju gospodarczego poszczególnych regionów w Polsce. Korzyścią dla podmiotów inwestujących w obszarze SSE (i spełniających odpowiednie kryteria) jest obecnie pomoc publiczna w postaci zwolnienia z podatku dochodowego. Funkcjonujące dzisiaj SSE będą dalej działały do 2026 r.
Minister Morawiecki planuje zerwać z rejonizacją, jaką narzucają SSE. Zgodnie z propozycją resortu zachęty podatkowe, które dotychczas można było uzyskać jedynie poprzez inwestycje w obrębie SSE – mają stać się dostępne na terenie całego kraju. Niemniej jednak rząd nie planuje zrezygnować z planistycznej funkcji, jaką pełnią SSE. Należy bowiem pamiętać, że decyzja o lokowaniu SSE, jak również o jej obszarze, istotnie wpływała na geograficzną strukturę gospodarki krajowej. W nowym rozwiązaniu ministerialnym podobną funkcję pełnić będą kryteria jakościowe dla przyznania ulgi.
Dotychczas warunkiem uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności w SSE, a co za tym idzie – do ulgi podatkowej było ulokowanie inwestycji na obszarze SSE oraz zrealizowanie inwestycji o odpowiedniej skali (tzw. kryterium ilościowe). W zamian za zniesienie ograniczeń terytorialnych resort planuje uzupełnienie kryteriów ilościowych także kryteriami jakościowymi zapisanymi w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR). Jak podaje ministerstwo w swoim komunikacie, w ramach kryteriów jakościowych będziemy mogli wyróżnić następujące obszary:
- „Rozwój strukturalny – mierzony w oparciu o: zatrudnienie kadry ze specjalistycznym wykształceniem lub wysokopłatne miejsca pracy; zgodność inwestycji z aktualną polityką rozwojową kraju oraz eksport produktów lub usług;
- Rozwój naukowy – obliczany na podstawie współpracy z ośrodkami badawczymi, akademickimi oraz działalnością B+R; rozwój klastrów sektorowych;
- Zrównoważony rozwój – przeliczany na podstawie lokalizacji inwestycji (np. na obszarach o wysokiej stopie bezrobocia); dodatkowe punkty za wsparcie dla mikro, małej i średniej przedsiębiorczości, a także za wsparcie średnich i małych miast oraz wsi;
- Rozwój zasobów ludzkich – mierzony według oferowanych dodatkowych świadczeń dla pracowników, np. działań w zakresie opieki nad pracownikiem, czy wsparciu ich w zdobywaniu wykształcenia i kwalifikacji”.
Za spełnianie poszczególnych kryteriów inwestor otrzymywać będzie punkty konieczne dla uzyskania zwolnienia podatkowego (max 10). Funkcję planistyczną realizować będzie przede wszystkim punkt 3, którego zakres zrealizowania uzależniony zostanie od miejsca lokalizacji inwestycji. Nadto liczba punktów konieczna do uzyskania zwolnienia również zależna będzie od obszaru inwestycji. Tak też, choć standardowo wymaganym poziomem zrealizowania SOR ma być 60%, przykładowo w obszarze województwa kujawsko-pomorskiego wystarczać ma 50%, a w obszarze województwa podlaskiego już jedynie 40%.
Przy okazji powyższych zmian resort chce uporządkować także sposób funkcjonowania podmiotów kontaktowych w sprawach zwolnień (dotychczas spółek zarządzających SSE) oraz ukrócić biurokrację. Realność tychże założeń jak zwykle zweryfikuje praktyka.
Oficjalny komunikat Ministerstwa Rozwoju możemy przeczytać tutaj.
Czy granice państwowe w UE istnieją? Transgraniczna zmiana siedziby spółki
Transgraniczna zmiana siedziby spółki w znaczeniu prawnym najczęściej jest skutkiem poszukiwania przez przedsiębiorcę korzystniejszego klimatu prawnego dla rozwoju swojego przedsiębiorstwa i prowadzonej przez niego działalności. Pomimo podejmowanych prób zharmonizowania przepisów unijnych dotyczących zmiany siedziby spółki w obrębie państw członkowskich UE (projekt tzw. Czternastej Dyrektywy) póki co nie wypracowano rozwiązań legislacyjnych w tym przedmiocie. Kwestia transgranicznej zmiany siedziby spółki pozostaje więc w gestii państw członkowskich, których działania powinny być zgodne z zasadami przedsiębiorczości na rynku wewnętrznym UE, określonymi w art. 49-55 TfUE, oraz uwzględniać najnowsze orzecznictwo TSUE zapadłe m.in. w sprawach: Cartesio (wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r., c-210/06); VALE (wyrok z dnia 12 lipca 2012 r., c-378/10).
Z teoretycznego punktu można wyróżnić dwie sytuacje transgranicznej zmiany siedziby:
- inkorporacja, czyli zmiana siedziby, ale z zachowaniem prawa właściwego miejsca pochodzenia spółkilub
- reinkorporacja, czyli zmiana siedziby ze zmianą prawa właściwego na prawo państwa przejmującego.
W polskim porządku prawnym omawianą kwestię normuje art. 19 ustawy Prawo prywatne międzynarodowe (PPM), który stanowi, że z chwilą przeniesienia siedziby do innego państwa osoba prawna podlega prawu tego państwa. Standardowo osobowość prawna uzyskana w państwie dotychczasowej siedziby jest zachowana, jeżeli przewiduje to prawo każdego z zainteresowanych państw, przy czym przeniesienie siedziby w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego nie prowadzi do utraty osobowości prawnej. Przewidziano więc reinkorporację spółki z jednoczesnym zachowaniem jej ciągłości prawnej.
Niemniej jednak normy kolizyjne z ustawy PPM rozstrzygają wyłącznie kwestie właściwości prawa, tj. określają, jakie prawo stosuje się do danego zagadnienia. Natomiast polskie ustawodawstwo materialno- i formalnoprawne nie zna instytucji transgranicznej zmiany siedziby spółki – jeśli chodzi o spółki „imigrujące” do Polski. Z kolei jeśli chodzi o sytuację „emigracji” spółki, nasz ustawodawca w art. 270 ksh (w stosunku do spółki z o.o.) i art. 459 ksh (w stosunku do spółki akcyjnej) przewidział sytuację przeniesienia za granicę siedziby spółki i skutki takiego przeniesienia. De facto taka „emigracja” spółki powoduje jej rozwiązanie i wykreślenie z rejestru w Polsce – co w konsekwencji pozostaje w dysharmonii z przywołaną wyżej normą kolizyjną, jeśli chodzi o zmianę siedziby na obszarze państw EOG.
W orzeczeniu wydanym przez TSUE w sprawie VALE podkreślono, że swoboda przedsiębiorczości stoi na przeszkodzie takim normom prawnym państwa przyjmującego, które co do zasady zakazują przekształcenia spółki założonej w innym państwie w spółkę prawa krajowego i wymagają jej ponownego utworzenia, przyznając jednocześnie możliwość przekształcenia spółkom krajowym. (…) spółkom zagranicznym z terenu UE należy zasadniczo umożliwić to, co zostało przyznane spółkom krajowym.
W polskim porządku prawnym takiego zakazu przekształcenia nie ma, ale nie ma także żadnej normy materialnoprawnej, która przewidywałaby możliwość dokonania takiego przekształcenia, oraz formalnoprawnej, która przewidywałby taką procedurę. Innymi słowy, nie ma normy prawnej, która dawałaby podstawę do tego, żeby spółka mająca siedzibę za granicą mogła przenieść swoją siedzibę na terytorium Polski, dostosować się do prawa polskiego i stać się polską spółką prawa handlowego z zachowaniem ciągłości działalności zapoczątkowanej na terytorium innego kraju – brak jest procedury, której efektem byłaby inkorporacja bądź reinkorporacja siedziby spółki. Zasadniczo aby transgraniczna zmiana siedziby była możliwa, musi ją przewidywać zarówno prawo państwa pochodzenia, jak i państwo przyjmujące. W Polsce – z powyższych względów – dokonanie czynności mającej na celu wyłącznie zmianę siedziby spółki na siedzibę położoną poza granicami kraju, a co za tym idzie – zmianę reżimu prawnego, któremu podlega spółka, nie jest możliwe.
W praktyce najczęściej stosowane rozwiązania tego problemu w Polsce to:
- połączenie spółki „zagranicznej” ze spółką w kraju docelowym, np. w Polsce, na podstawie przepisów 491 KSH;
- przeniesienie przedsiębiorstwa spółki do innego kraju, a następnie likwidacja spółki w kraju pochodzenia, np. poprzez sprzedaż przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, bądź aport.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa czy sp. z o.o. sp. k.?
Popularność na rynku formy prowadzenia działalności gospodarczej w postaci spółki komandytowej, której komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (tzw. spółka z o.o. spółka komandytowa), zrodziła bardzo prozaiczny, ale w praktyce niebagatelny problem – jakiego skrótu nazwy wolno używać? Czy dopuszczalny jest dopisek sp. z o.o. sp. k., czy też trzeba się posługiwać co najmniej określeniem spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k.? Powyższe pytanie zada sobie pewnie niejeden przedsiębiorca chociażby przy zamawianiu pieczątek firmowych.
Zacznijmy jednak od krótkiego przybliżenia, czym jest tzw. spółka z o.o. spółka komandytowa. Konstrukcja spółki z o.o. spółki komandytowej opiera się na istnieniu dwóch podmiotów – spółki komandytowej oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zasadniczy majątek służący prowadzeniu działalności gospodarczej stanowi własności spółki komandytowej. Komandytariuszami spółki komandytowej są najczęściej osoby fizyczne, które czerpią gros zysków z biznesu prowadzonego przez spółkę komandytową. Natomiast komplementariuszem spółki komandytowej jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Powyższe skomplikowane rozwiązanie prawne stanowi podatkowo optymalną konstrukcję zapewniającą ograniczoną odpowiedzialność osób fizycznych za długi związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Zgodnie z art. 104 § 3 Kodeksu spółek handlowych firma spółki komandytowej, której komplementariuszem jest osoba prawna, powinna zawierać pełne brzmienie firmy tej osoby prawnej oraz dopisek „spółka komandytowa”. Dla wyjaśnienia, prawne rozumienie pojęcia „firma” jest zgoła odmienne od potocznego. Firma w przepisach prawa oznacza bowiem nic innego jak nazwę danego podmiotu. Reasumując, jeżeli mamy do czynienia ze spółką komandytową, której komplementariuszem jest spółka o nazwie: Kogucik spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, wówczas pełna nazwa spółki komandytowej powinna brzmieć – Kogucik spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa.
Powyższa, pełna nazwa spółki komandytowej jest dosyć długa i toporna – pytanie wobec tego, jak możemy ją skracać? Wedle art. 104 § 2 Kodeksu spółek handlowych spółka komandytowa może używać w obrocie skrótu „sp. k.”. W związku z powyższym, literalnie czytając przepisy, nasza przykładowa spółka mogłaby używać skrótu: Kogucik spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. W dalszym ciągu długo i topornie…
Z pomocą jednak przyszedł Sąd Apelacyjny w Poznaniu, który w uzasadnieniu wyroku z dnia 12 października 2016 r. (sygn. akt III AUa 2315/15) stwierdził, że postanowienia dotyczące skrótów nazw spółek należy czytać łącznie. Zgodnie ze stanowiskiem sądu skoro spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może stosownie do art. 160 § 2 Kodeksu spółek handlowych posługiwać się skrótem „sp. z o.o.” albo „Spółka z o.o.”, a spółka komandytowa może używać skrótu „sp. k.”, to spółka komandytowa, której komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, może posługiwać się skrótem „sp. z o.o. sp. k.”. Przy powyższym rozumieniu przepisów nasza przykładowa spółka mogłaby w obrocie posługiwać się skróconą nazwą Kogucik sp. z o.o. sp. k. W mojej ocenie stanowisko Sądu Apelacyjnego w Poznaniu jest rozsądne i pozwala na ograniczenie przesadnie rozbudowanych nazw spółek z ograniczoną odpowiedzialnością spółek komandytowych, które na rynku stają się coraz popularniejsze. Orzeczenie można przeczytać tutaj: http://orzeczenia.poznan.sa.gov.pl/content/$N/153500000001521_III_AUa_002315_2015_Uz_2016-10-12_001
