Polska spółka ma prawo wyemigrować za granicę – transgraniczna zmiana siedziby spółki cz. II

Tematem transgranicznej zmiany siedziby spółki zajmowaliśmy się już w sierpniowym wpisie. Wydane niedawno orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej każe na nowo przyjrzeć się polskim regulacjom w kontekście ich zgodności z prawem Unii Europejskiej. Zdaniem bowiem Trybunału, polskie przepisy stoją w sprzeczności z unijną swobodą przedsiębiorczości.

Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyrosło na kanwie sprawy polskiej spółki Polbud – Wykonawstwo sp. z o.o. (Polbud). 30 września 2011 r. zgromadzenie wspólników Polbud podjęło uchwałę o przeniesieniu siedziby spółki do Luksemburga. W uchwale nie wskazano by przeniesienie siedziby spółki wiązało się z przeniesieniem siedziby zarządu czy też miejsca rzeczywistego prowadzenia działalności gospodarczej. Na skutek podjętej uchwały sąd rejestrowy wpisał w KRS otwarcie likwidacji Polbud. Po formalnym zarejestrowaniu Polbud w Lukseburgu (pod nową nazwą Consoil Geotechnik Sàrl) spółka złożyła wniosek o wykreślenie z KRS. Sąd rejestrowy odmówił wykreślenia, żądając przedłożenia dokumentacji, z której wynika faktyczne przeprowadzenie likwidacji (tj. zakończenie działalności w Polsce). Polbud zaskarżył stanowisko KRS’u i sprawa trafiła aż przed Sąd Najwyższy, który wystosował zapytanie do TSUE.

TSUE zajął się przede wszystkim dwoma pytaniami:

  1. Po pierwsze, czy w zakres swobody przedsiębiorczości wchodzi możliwość transgranicznej zmiany siedziby spółki bez jednoczesnego przeniesienia miejsca rzeczywistej siedziby spółki (tj. miejsca prowadzenia działalności gospodarczej)?
  2. Po drugie, czy zgodne z przepisami UE są przepisy krajowe, które wymagają przeprowadzenia pełnej likwidacji spółki mającej zamiar transgranicznej zmiany siedziby?

Jeżeli chodzi o pierwsze pytanie to TSUE wskazał, iż w kwestii badania powiązania spółki przenoszącej siedzibę z krajowym systemem prawnym państwa przyjmującego, istotne są jedynie przepisy państwa przyjmującego. Oznacza to, że jeżeli państwo przyjmujące nie wymaga, aby wraz z transgraniczną zmianą siedziby spółki doszło do zmiany miejsca wykonywania działalności gospodarczej, wówczas spółka może dokonać zmiany siedziby bez zmiany miejsca wykonywania działalności gospodarczej. W omawianym przypadku przepisy Luksemburga nie wymagały przeniesienia miejsca wykonywania działalności gospodarczej ergo polskie regulacje prawne muszą akceptować możliwość takiej zmiany siedziby, gdyż mieści się ona w zakresie swobody przedsiębiorczości spółki.

ship-2787544_1280

Co do drugiej kwestii TSUE przyjął, że przepisy k.s.h. które wymagają przeprowadzenia likwidacji spółki (tj. zakończenia bieżących interesów, ściągnięcia wierzytelności, wypełnienia zobowiązań i upłynnienia majątku spółki, zaspokojenia lub zabezpieczenia wierzycieli, złożenia sprawozdania finansowego z dokonania tych czynności oraz wskazania przechowawcy ksiąg i dokumentów likwidowanej spółki) przed wykreśleniem spółki z KRS w ramach procedury transgranicznej zmiany siedziby stanowią ograniczenie swobody przedsiębiorczości gwarantowanej Traktatem o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (art. 49 i 54 TFUE).

Jednocześnie TSUE zauważył, że państwa członkowskie mogą ograniczać swobodę przedsiębiorczości o ile jest to uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego – przykładowo: ochroną wierzycieli, wspólników mniejszościowych czy pracowników przeniesionej spółki. Natomiast polskie przepisy przewidują ogólny obowiązek przeprowadzenia likwidacji bez względu na rzeczywiste ryzyko naruszenia interesów wierzycieli, wspólników mniejszościowych i pracowników oraz bez możliwości wyboru mniej restrykcyjnych środków mogących chronić te interesy. Co się tyczy w szczególności ochrony interesów wierzycieli, jak zaznaczyła Komisja Europejska, ustanowienie gwarancji bankowych lub innych równoważnych zabezpieczeń mogłoby zapewnić odpowiednią ochronę wspomnianych interesów. Takie podejście stanowi de facto wyraz domniemania winy w działaniu spółki, która planuje transgraniczną zmianę siedziby.

Tezy przedstawione przez TSUE wskazują na to, że polskie prawo nie może wymagać „zwinięcia” działalności w Polsce przy okazji transgranicznej zmiany siedziby zupełnie niezależnie od okoliczności faktycznych, które temu towarzyszą. Innymi słowy, transgraniczna zmiana siedziby polskiej spółki do innego kraju powinna być możliwa bez konieczności zlikwidowania działalności w Polsce. Granice Polski zostały dla spółek otwarte.

Chętnych do zapoznania się z orzeczeniem TSUE zapraszam tutaj.