Syndyk podważy transakcje upadłego

Kiedyś już pisałem dlaczego powinna nas interesować sytuacja finansowa naszego dostawcy. Sprawa jest jednak znacznie poważniejsza, gdy w grę wchodzą duże pieniądze. Jako zabezpieczenie przed wyprowadzaniem cennego majątku z niewypłacalnego podmiotu ustawodawca wprowadził mechanizmy, które pozwalają na ponowne wprowadzenie majątku do masy upadłości i wykorzystanie go dla spłaty wierzycieli. Właśnie przez takie instrumenty, dokonując jakichkolwiek transakcji powinniśmy zwrócić uwagę na to, czy nasz kontrahent może w przyszłości mieć kłopoty z wypłacalnością.

Prawo upadłościowe przewiduje, iż z mocy prawa bezskuteczne względem masy upadłościowej są następujące czynności prawne zdziałane przez upadłego:

• dokonane na rok przed dnie zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości rozporządzenia majątkiem, a także ugody sądowe, uznania powództwa i zrzeczenia się roszczeń jeżeli zostały dokonane nieodpłatnie albo gdy wartość świadczenia upadłego jest rażąco wyższa od wartości świadczenia wzajemnego;
• dokonane na pół roku przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości zabezpieczenia i zapłaty długów niewymagalnych przy czym beneficjent może żądać uznania ich za skuteczne jeżeli nie wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości.

Powyższe czynności są bezskuteczne z mocy samego prawa (ex lege) co oznacza, iż syndyk może podejmować czynności zmierzające do sięgnięcia do skorzystania z majątku wyprowadzonego z masy upadłości bez konieczności uzyskiwania specjalnego wyroku sądowego stwierdzającego bezskuteczność czynności.

Na mocy prawa upadłościowego syndyk ma także możliwość zwrócenia się do sędziego-komisarza z wnioskiem o stwierdzenie bezskuteczności czynności dokonanej przez upadłego w ciągu sześciu miesięcy przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości z osobami powiązanymi z upadłym.  Prawo upadłościowe definiuje na swój sposób podmioty powiązane i tak:

• w przypadku osób fizycznych chodzi tutaj o małżonków, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych lub powinowatych w linii bocznej do drugiego stopnia włącznie, przysposobionych lub przysposabiających, a także o osoby pozostające z upadłym w faktycznym związku, prowadzące z nim wspólnie gospodarstwo domowe (przede wszystkim konkubentów);
• osoby fizyczne są także powiązane ze spółkami, w których one lub ich krewni wymienieni powyżej pełnią funkcje członka zarządu albo jedynego wspólnika/akcjonariusza;
• w przypadku spółek, podmiotami powiązanymi są ich wspólnicy spółki, jej reprezentanci i ich małżonkowie, spółki należące do jednej grupy kapitałowej, a także spółki powiązane w i ich reprezentanci i małżonkowie.

Jak widać krąg osób, z którymi transakcje mogą zostać podważone jest szeroki. Podmioty powiązane mogą jednak bronić skuteczności transakcji jeżeli wykażą, że czynność nie prowadziła do pokrzywdzenia wierzycieli. W praktyce, wymagać to będzie wykazania rynkowości transakcji oraz tego, iż środki pozyskane przez upadłego z transakcji zostały wykorzystane do spłaty jego długów.

Opisane powyżej instrumenty to jedynie część mechanizmów jakie prawo upadłościowe przewiduje, aby wpływać na czynności zdziałane przez upadłego przed ogłoszeniem upadłości. Z perspektywy kontrahenta podmiotu, którego sytuacja finansowa jest wątpliwa, warto zastanowić się nad ryzykiem ogłoszenia upadłości takiego podmiotu oraz skutkami jakie ze sobą to niesie.