Fundacja rodzinna – elastyczne narzędzie

Fundacja rodzinna jest instrumentem służącym wielopokoleniowej sukcesji majątku. Przepisy prawa umożliwiają fundatorowi daleko posuniętą elastyczność w tworzeniu jej struktury korporacyjnej. Ta elastyczność jest wyrazem zrozumienia dla skomplikowanych relacji biznesowo-rodzinnych jakie dotykają majątku fundatora.

Całe pokolenia beneficjentów fundacji rodzinnej

Podstawowym uczestnikiem fundacji rodzinnej będą jej beneficjenci tj. osoby uprawnione do pobierania z fundacji korzyści (swoistych dywidend). Zasady ustalania grona beneficjentów fundator określa w statucie fundacji. Ustawa daje w tym obszarze daleko idącą swobodę. Statut może wskazywać beneficjentów wprost (imiennie). Dla przykładu, statut może wymieniać konkretnych krewnych fundatora np. dzieci, rodziców czy rodzeństwo. Możliwe jest także wskazanie osób niespokrewnionych, aczkolwiek to pewnie będzie rzadsza sytuacja.

Druga metoda wskazywania beneficjentów jest szczególnie istotna z perspektywy założonego, wielopokoleniowego charakteru fundacji rodzinnej. W statucie będzie można wskazać mechanizm określania grona beneficjentów. Przykładowo można ustalić, że beneficjentami będą każdorazowo najbliżsi zstępni. Jednocześnie ustawa nie wiąże reguł ustalania beneficjentów w żaden sposób z przepisami prawa spadkowego. Co więcej, status beneficjenta fundacji rodzinnej jest niezbywalny. W związku z tym fundator może stworzyć w statucie fundacji własny, alternatywny system dziedziczenia jego majątku.

Różne kategorie beneficjentów

Ustawa daje również swobodę w określaniu uprawnień przysługujących beneficjentom fundacji. Podstawowym obszarem regulacji będą świadczenia otrzymywane z fundacji (dywidendy). Statut powinien wskazywać jaka część majątku fundacji jest przeznaczana na wypłaty i w jakiej proporcji dzieli się pomiędzy beneficjentów. Możliwe jest także wprowadzanie bardziej finezyjnych rozwiązać polegających na zastrzeżeniu warunków albo terminów wypłaty świadczeń. Można sobie np. wyobrazić zmianę wysokość świadczenia w zależności od tego, ile beneficjent ma lat i czy posiada dzieci.

Niebagatelną kwestią jest również ustalenie, którym beneficjentom przysługiwać będzie prawo do zasiadania w zgromadzeniu beneficjentów. Jest to bowiem organ fundacji rodzinnej, który odpowiada za kwestie strategiczne. Dla przykładu po śmierci fundatora to zgromadzenie beneficjentów będzie zasadniczo odpowiadało za powoływanie rady nadzorczej lub zarządu.

Ustawa przewiduje, że nie wszyscy beneficjenci fundacji będę mieli prawo udziału w zgromadzeniu beneficjentów. Wydaje się, że możliwe będzie wprowadzenie np. warunków dotyczących minimalnego wieku beneficjenta. Możliwe powinno być jednak stosowanie również innych kryteriów.

Zarząd i Rada Nadzorcza

Fundacja rodzinna zapewnia też sporą elastyczność w kształtowaniu swoich organów. Podobnie, jak przy spółkach można modyfikować liczebność i długość kadencji członków organów. Można również wpływać na sposób powoływania członków oraz zasady ich funkcjonowania. W przypadku Rady Nadzorczej można wręcz zdecydować, że taki organ w ogóle nie będzie istniał.

Myśląc o zakładaniu fundacji rodzinnej, fundator (oraz jego doradcy) powinni mieć z tyłu głowy to, kto w przyszłości będzie beneficjentem tej instytucji. Hierarchię organów należy budować z takiej perspektywy, by z jednej strony zapewnić uczestnictwo zainteresowanym, a z drugiej strony zabezpieczyć majątek przed krótkowzrocznymi decyzjami. Ustawa daje narzędzia, pozostaje je tylko odpowiednio wykorzystać.

Ten artykuł należy do serii artykułów poświęconych fundacji rodzinnej. Linki do pozostałych można znaleźć poniżej:

Fundacja Rodzinna już w maju 2023

Fundacja rodzinna – zakładanie i struktura

Fundacja rodzinna – transparentność

Fundacja Rodzinna – efektywne opodatkowanie

Fundacja rodzinna – odpowiedzialność za długi fundatora

Fundacja rodzinna – ramy podatkowe

Fundacja rodzinna – podatki od wypłat do podmiotów powiązanych

Fundacja rodzinna – inwestowanie w nieruchomości

Fundacja rodzinna – komplikacje przy wielości fundatorów