Fundacja rodzinna – narzędzie o dużej elastyczności

Fundacja rodzinna to rozwiązanie stworzone z myślą o przekazywaniu majątku kolejnym pokoleniom. Obowiązujące regulacje prawne pozwalają fundatorowi na dużą swobodę w projektowaniu jej struktury organizacyjnej. Takie podejście uwzględnia złożoność powiązań rodzinnych i biznesowych, które często towarzyszą zarządzaniu majątkiem.

Beneficjenci na wiele pokoleń

Najważniejszymi uczestnikami fundacji rodzinnej są beneficjenci – osoby uprawnione do otrzymywania z niej określonych świadczeń, przypominających dywidendy. To fundator decyduje w statucie, kto będzie należał do grona uprawnionych, a ustawa pozostawia w tym zakresie dużą dowolność. Beneficjenci mogą być wskazani bezpośrednio, z imienia i nazwiska – np. dzieci, rodzice czy rodzeństwo fundatora. Możliwe jest również uwzględnienie osób niespokrewnionych, choć prawdopodobnie będą to sytuacje wyjątkowe.
Druga opcja, szczególnie przydatna w kontekście fundacji nastawionej na wielopokoleniowość, polega na określeniu beneficjentów jako np. aktualnych najbliższych zstępnych. W takim modelu uprawnienie do świadczeń przechodziłoby niejako z pokolenia na pokolenie.

Zróżnicowanie uprawnień beneficjentów

Przepisy dają także swobodę w zakresie przypisania beneficjentom różnych uprawnień. Najistotniejsze będą tu zasady dotyczące świadczeń wypłacanych przez fundację. Statut powinien określać, jaka część dochodu fundacji zostanie przeznaczona na wypłaty i jak zostanie ona podzielona. Można również wprowadzić bardziej zaawansowane mechanizmy, np. uzależniające wypłaty od wieku beneficjenta czy jego sytuacji rodzinnej (np. posiadania dzieci).
Niemniej istotne jest wskazanie, którzy beneficjenci będą mogli brać udział w zgromadzeniu beneficjentów – organie odpowiedzialnym za podejmowanie kluczowych decyzji, zwłaszcza po śmierci fundatora. To zgromadzenie decydować będzie m.in. o wyborze zarządu czy rady nadzorczej. Zgodnie z ustawą, nie każdy beneficjent musi mieć prawo udziału w zgromadzeniu. Możliwe jest np. wprowadzenie wymogu osiągnięcia określonego wieku, ale nic nie stoi na przeszkodzie, by przyjąć też inne kryteria.

Organy fundacji: Zarząd i Rada Nadzorcza

Konstrukcja organów fundacji rodzinnej również może być dostosowana do indywidualnych potrzeb. Tak jak w spółkach, można określić liczbę członków organów, długość ich kadencji, sposób powoływania i szczegóły funkcjonowania. Rada Nadzorcza nie jest obowiązkowa – można zrezygnować z jej ustanawiania.
Tworząc fundację, fundator i jego doradcy powinni mieć na uwadze przyszłych beneficjentów oraz ich potencjalny wpływ na majątek. Struktura organów powinna z jednej strony umożliwiać zaangażowanie zainteresowanych, a z drugiej – chronić fundację przed decyzjami, które mogłyby zagrozić jej długoterminowej stabilności. Przepisy dają ku temu szerokie możliwości – kluczem jest ich przemyślane wykorzystanie.