Nie można wszczynać postępowania karnego w celu zawieszenia przedawnienia

Postępowanie karne nie może służyć zawieszaniu przedawnienia podatku. Naczelny Sąd Administracyjny wytoczył wojnę nieuczciwej praktyce. Organy skarbowe od dawna stosowały strategię wszczynania postępowań karnych-skarbowych na koniec okresu przedawnienia. Dzięki takiemu działaniu mogły prowadzić postępowania podatkowe bez żadnych ograniczeń. NSA powiedziało dość

Postępowanie karne nie może służyć zawieszeniu przedawnienia

Naczelny Sąd Administracyjny w swoim wyroku o sygn. akt II FSK 1014/21 po raz kolejny potwierdza, że postępowania karno-skarbowego nie można wszczynać jedynie w celu zawieszenia biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Przełomem w podejściu judykatury była uchwała NSA z dnia 24 maja 2021 r. (I FPS 1/21). W uchwale tej NSA przede wszystkim potwierdził, że sądy administracyjne mają prawo kontrolować przesłanki zawieszenia biegu przedawnienia na skutek wszczęcia postępowania karno-skarbowego. NSA wskazał, że sądy (a także same organy podatkowe) powinny badać czy na tle okoliczności danej sprawy podatkowej, związanych z bytem zobowiązania podatkowego, wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe nie miało pozorowanego charakteru i nie służyło jedynie wstrzymaniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

„O braku woli realizowania celów postępowania karnego skarbowego, a tym samym sztucznym wykorzystaniu instrumentu z tego postępowania do przedłużenia terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, może świadczyć również brak realnej aktywności organów postępowania przygotowawczego po wszczęciu takiego postępowania.”

– uchwała NSA I FPS 1/21

W sytuacji, gdy postępowanie karno-skarbowe wszczęto jedynie w celu zawieszenia terminu przedawnienia – wówczas nie można mówić o skutecznym zawieszeniu. Przyjęcie w takich przykładowo opisanych stanach faktycznych, że poprzez samo wydanie postanowienia o wszczęciu postępowania doszło do zawieszenia terminu przedawnienia, stanowiłoby nadużycie tej instytucji.

Sąd powinien przyglądać się wszczętym postępowaniom

We wspomnianym wyroku Naczelny Sąd Administracyjny wskazał na obowiązki wojewódzkich sądów administracyjnych przy badaniu kwestii zawieszenia przedawnienia. Zdaniem NSA, sądy I instancji mają obowiązek analizy sprawy pod kątem ustalenia czy wszczęcie postępowania karnego skarbowego nie miało na celu tylko zawieszenia biegu przedawnienia. Wojewódzki sąd administracyjny powinien sprawdzić, jakie czynności zostały podjęte po wszczęciu takiego postępowania. Sąd powinien również zwrócić uwagę na długość i częstotliwość przerw w ramach takiego postępowania.

Przedsiębiorca ma prawo oczekiwać aby organ w treści decyzji odniósł się do wszystkich istotnych okoliczności w sprawie w tym kwestii prawidłowości zawieszenia biegu terminu przedawnienia, co wpisuje się w wynikającą z Konstytucji Biznesu zasadę zaufania do organów administracji.

komentuje Adam Abramowicz, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców

Uchwała NSA oraz kolejne wyroki tego sądu pokazują, iż postępowanie karne nie może być używane jako instrument przedłużania terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych. Orzecznictwo konsekwentnie walczy z naganną praktyką organów podatkowych. Dotychczas bowiem podatnicy byli bezradni. Przed uchwałą organy potrafiły wszcząć postępowanie z KKS’u tuż przed terminem przedawnienia co pozwalało prowadzić kontrole skarbowe bez ograniczeń.