PCC od zbycia OPiO – czy zawsze?

Posiadanie statusu wspólnika spółki osobowej wiąże się zarówno z określonymi prawami, ale też i obowiązkami. Wynikają one z przepisów prawa, jak również mogą mieć swoje źródło w umowie spółki. Zbiór tych praw i obowiązków stanowi tzw. ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej. Twór ten może podlegać zbyciu. Uzasadnione jest zatem rozważenie, czy zbycie takie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych. 

Przedmiot opodatkowania według ustawy o PCC

Przedmiot opodatkowania czynności cywilnoprawnych został opisany w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, regulującej wskazany podatek. Art. 1 pkt 1 lit. tejże ustawy odnosi się do umowy sprzedaży, która obok rzeczy może także znaleźć zastosowanie do praw majątkowych. Warto także zaznaczyć, że możliwość zbycia ogółu praw i obowiązków spółki osobowej została przewidziana w art. 10 KSH. 

Sprzedaż ogółu praw i obowiązków a podatek PCC

Sprzedaż praw majątkowych, co do zasady, jest opodatkowana PCC w wysokości 1% wartości rynkowej prawa majątkowego, będącego przedmiotem sprzedaży. Czy jednak zbycie OPiO (bo tak jest też w skrócie określany ogół praw i obowiązków) zawsze powoduje powstanie obowiązku podatkowego na gruncie PCC? Jak się okazuje – nie. Ustawa o PCC zawiera zamknięty katalog czynności cywilnoprawnych, których dokonanie będzie się wiązało z koniecznością zapłaty PCC. Umowa sprzedaży jest tylko jednym z możliwych sposobów zbycia OPiO. Przepisy KSH nie narzucają stroną takiej transakcji sposobu zbycia, może to być zatem także, obok umowy sprzedaży, inna forma, niewskazana w KC, czy też katalogu czynności cywilnoprawnych zawartym w ustawie o PCC. Można zatem twierdzić, że o ile zbycie OPiO zostanie dokonane w innej formie, niż umowa sprzedaży to nie będzie ono podlegało opodatkowaniu PCC. 

Stanowisko organów podatkowych

Co ciekawe, podobną optykę przyjmują organy podatkowe. Przykładowo w interpretacji indywidualnej z 13 lutego 2024 r. o nr 0111-KDIB2-3.4014.514.2023.3.JKU Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej, o którym mowa w art. 10 KSH może zostać przeprowadzone w dowolnej formie prawnej (umowa nazwana np. umowa sprzedaży lub umowa nienazwana), gdyż przepisy KSH nie określają rodzaju umowy w oparciu, o którą powinno dojść do przeniesienia członkostwa. Dalej wskazany wyżej organ, stwierdza, że skoro wnioskodawca nabywał będzie ogół praw i obowiązków w spółce komandytowej na podstawie umowy, o której mowa w art. 10 KSH, to umowa ta – jako niemieszcząca się w zamkniętym katalogu czynności podlegających podatkowi od czynności cywilnoprawnych – nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu tym podatkiem, a z tytułu zawarcia ww. umowy nie będzie ciążył na wnioskodawcy obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. 

Jak bezpiecznie przeprowadzić transakcję?

Zastosowanie opisanego wyżej modelu jest kuszące. Pozwala on bowiem na uzyskanie oszczędności, które w pewnych przypadkach mogą okazać się istotne. Naturalnym wydaje się tu pytanie – no dobrze, ale jak to zrobić bezpiecznie? Na tak postawione pytanie odpowiadam następująco – dla ograniczenia ryzyka sporu z organami podatkowymi warto rozważyć uzyskanie odpowiedniej interpretacji indywidualnej. Ważne będzie również właściwe przygotowanie umowy, której treść dobrze odda intencje stron i charakter dokonywanej czynności. Więcej interesujących tematów znajdziesz tu Tytuł przelewu wystarczy dla zmiany formy opodatkowania – orzeka NSA – Spółki z Górnej Półki (szgp.pl) oraz tu Ustawa o opodatkowaniu wyrównawczym – wołanie o pomoc – Spółki z Górnej Półki (szgp.pl).

Autor: Michał Drozdyk – doradca podatkowy SZiP TAX