Użytkowanie wieczyste gruntów użytkowych do likwidacji

Likwidacja użytkowania wieczystego nieruchomości użytkowych trafia do prac komisji sejmowych Infrastruktury oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. Użytkownicy gruntów komercyjnych uzyskają możliwość przejęcia ich na własność. Uwłaszczenie ma dotyczyć np. właścicieli powierzchni biurowych, galerii handlowych czy przestrzeni usługowych.

Koniec użytkowania wieczystego

W 2019 r. rozpoczęto proces przekształcania użytkowania wieczystego powierzchni mieszkaniowych we własność. Następnym krokiem w kierunku całkowitej likwidacji tego modelu udostępniania terenu jest zniesienie użytkowania wieczystego gruntów użytkowych. Do prac komisji sejmowych Infrastruktury oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej trafił zapowiadany w ubiegłym roku projekt noweli ustawy o gospodarce nieruchomościami, który taki zabieg umożliwia.

Po skutecznym zakończeniu procesu legislacyjnego, ustawa ma wejść w życie w ciągu 30 dni od dnia ogłoszenia

Prawo użytkowania wieczystego zostało wprowadzone do systemu prawa polskiego ustawą z dnia 14 lipca 1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach (Dz. U. poz. 159) i pełniło wówczas – na co zwracał uwagę Trybunał Konstytucyjny – funkcję surogatu prawa własności dla osób fizycznych, w sytuacji gdy własność państwowa nie mogła stanowić przedmiotu swobodnego obrotu prawnego i być nabywana przez te osoby (…). Po 1989 r. użytkowanie wieczyste przestało być co do zasady jedyną formą trwałego korzystania z gruntu pochodzącego z publicznego zasobu, jednak nie zakończyło to dyskusji nad zasadnością utrzymywania tego prawa w polskim systemie prawnym.

uzasadnienie projektu ustawy

Uwłaszczenie na wniosek

Celem zawartych w projekcie rozwiązań jest umożliwienie nabycia prawa własności użytkownikom wieczystym gruntów, które nie uległy dotąd uwłaszczeniu. Nowe przepisy będą obejmować przedsiębiorców (zarówno tych dużych, jak i mniejsze podmioty), ale także właścicieli garaży, infrastruktury osiedlowej, pawilonów handlowych czy parkingów, dróg albo placów zabaw.

Ustawa przyznaje użytkownikom wieczystym nieruchomości prawo żądania sprzedaży takiej nieruchomości na ich rzecz. Uprawnienie to przysługuje do nieruchomości, które zostały oddane w użytkowanie wieczyste przed 1 stycznia 1998 r. o ile użytkownik wieczysty wykonał zobowiązanie określone w umowie oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste (najczęściej dotyczyło to zabudowy gruntu). Spod uprawnienia wyłączone będą grunty położone w portach i przystaniach morskich, rodzinne ogrody działkowe jak i również nieruchomości niezabudowane.

Inaczej, niż w przypadku poprzedniego etapu uwłaszczenia, przejęcie nieruchomości na własność następować będzie na wniosek użytkownika, a nie z mocy prawa. W przypadku praw użytkowania wieczystego powstałych przed 1 stycznia 1998 r. użytkownik wieczysty zyska praw żądania sprzedaży na nieruchomości na jego rzecz. Dotyczyć będzie to jednak wyłącznie gruntów zabudowanych, w których zrealizowano cel użytkowania wieczystego.

Prawo żądania sprzedaży nieruchomości będzie ograniczone dosyć krótkim okresem 1 roku od wejścia w życie ustawy. Osoby, które będą chciały z niego skorzystać powinny wobec tego uważnie śledzić proces legislacyjny i być gotowe szybko podjąć inwestycję.

Warunki wykupu

Ustawa przewiduje nowy model odpłatności za grunt. W przypadku gruntów należących do Skarbu Państwa cena wykupu wyniesie 20-krotność stawki procentowej opłaty rocznej oraz wartości nieruchomości gruntowej. W przypadku rozłożenia płatności ceny na raty współczynnik wzrośnie do 25-krotności. Przy nieruchomościach samorządowych cena ustalana będzie organy samorządu na poziomie nie wyższym niż wartość nieruchomości gruntowej. Ustawa przewiduje także zasady udzielania bonifikat od ceny sprzedaży dla grup szczególnie wrażliwych społecznie np. osób niepełnosprawnych, ich opiekunów oraz członków rodzin wielodzietnych.

Jednocześnie ustawa zastrzega, że sprzedaż musi następować z uwzględnieniem przepisów o pomocy publicznej. Pomocą publiczną może być np. fakt sprzedaży nieruchomości po cenie niższej niż jej wartość rynkowa. W szczególności dotyczy przypadków wykupu nieruchomości przez przedsiębiorców. Udzielenie pomocy publicznej wymagać będzie spełnienia warunków udzielenia pomocy de minimis, określonych w przepisach Unii Europejskiej.