Fundacja może i rodzinna, ale nie krótkoterminowa

Nie da się ukryć, że podatnicy długo czekali na wprowadzenie instytucji fundacji rodzinnej, znanej z praktyki krajów zachodnich. Oczekiwanie dobiegło końca w 2023 roku, choć nowo powstała instytucja prawna budzi wiele uzasadnionych wątpliwości.

W mojej ocenie same wątpliwości nie mogą być podstawą zarzutu względem Ustawodawcy. Tytanicznym wyzwaniem jest bowiem stworzenie tak kompleksowej regulacji, której odbiorcy mają od razu pełną świadomość jak stosować nowe przepisy. Uważam, że faktycznym problemem jest jednak tworzenie nowych wątpliwości w obszarach klarownych. Innymi słowy, podważanie przepisów jasnych, szczególnie w zakresie prawa podatkowego. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej[1]:

„Fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221) tylko w zakresie: […] najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;”

Przyzwyczajony do rozwlekłej regulacji podatkowej przyznam, że przekonuje mnie redakcja tego przepisu. Jego treść pozwala zrozumieć każdemu użytkownikowi języka polskiego, że fundacja rodzinna może m.in. najmować mieszkania, dzierżawić hale przemysłowe czy też najmować samochody. Przepis nie ogranicza kategorii mienia mogącego być przedmiotem działalności fundacji rodzinnej. Co więcej, przepis nie domyka tego katalogu wskazując np. że jego przedmiotem musi być najem długoterminowy albo najem dla przedsiębiorców. Słusznym pytaniem w kwestii tego przepisu byłoby ustalenie czy zakres regulacji obejmuje również umowy leasingu. Niemniej, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) postanowił skierować swoje uwagi w inną stronę. W interpretacji indywidualnej z dnia 19 grudnia 2023 r. (0111-KDIB1-3.4010.662.2023.2.AN) stwierdził bowiem:

„Analizując powyższe nie można zgodzić się zatem z twierdzeniem, że najem krótkoterminowy apartamentów Wnioskodawcy mieści się w działalności dozwolonej zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o Fundacji Rodzinnej.”

Każdy odbiorca tej informacji musiał zadać sobie w pierwszej chwili pytanie: Czy pominąłem jakiś fragment artykułu 5 ustawy o fundacji rodzinnej? Czy zapomniałem doczytać jakiegoś konkretnego ustępu, który wyklucza najem apartamentów z zakresu dozwolonej działalności? Chciałbym uspokoić czytelników. Powyższa teza Dyrektora KIS wynika wyłącznie z jego własnej inicjatywy do stanowienia prawa. Jak wskazuje Dyrektor:

„Zawarcie umowy na czas oznaczony może polegać na wskazaniu daty kalendarzowej zakończenia najmu, określeniu czasu jego trwania w dniach, tygodniach bądź innym oznaczeniu jego momentu końcowego. […] Wymienione w tym przepisie najem czy dzierżawa charakteryzują się stosunkowo dużym sformalizowaniem – zwyczajowo zawierana jest stosowna umowa, w której określane są prawa i obowiązki najemcy/dzierżawcy oraz wynajmującego/wydzierżawiającego. Nierzadko podpisywany jest również protokół zdawczo-odbiorczy, a najemca/dzierżawca zobowiązany zostaje do przestrzegania regulaminu oraz uiszczenia kaucji zabezpieczającej.

Dla umów tego rodzaju charakterystyczny jest również okres, na jaki następuje udostępnienie miejsca (domu, lokalu czy pokoju), z reguły obejmuje on dłuższe okresy czasowe. Rozliczenie usługi ma charakter cykliczny, płatność zwyczajowo przyjmowana jest w okresach miesięcznych, kwartalnych lub rocznych. Najem czy dzierżawę wyróżnia także brak zmienności podmiotu, któremu udostępniana zostaje nieruchomość lub jej część. Wskazanych wyżej cech najmu czy dzierżawy nie wykazują wskazane we wniosku usługi najmu krótkoterminowego lokali”.

Dyrektor KIS wydaje się funkcjonować w przestrzeni pozbawionej popularnych form najmu mieszkań lub domków wypoczynkowych w cyklach dziennych lub tygodniowych. O ile można wyrazić ubolewanie nad jego stratą w zakresie form wypoczynku, to odmawianie fundacji rodzinnej prawa do prowadzenia takiej działalności jest ewidentnym zawężeniem przepisów obowiązującego prawa. Sprzeczności pomiędzy tezą Dyrektora KIS a jej uzasadnieniem widać już przy pobieżnej lekturze interpretacji. Dyrektor KIS wskazuje w tym samym niemal akapicie, że najem obejmuje okresy dłuższe, choć bywa obliczany (rozliczany) w dniach. Poszukiwanie sprzeczności w uzasadnieniu tej interpretacji i wyszukiwanie dalszych nieścisłości nie wnosi jednak wartości dodanej.

Należy mieć nadzieję, że wskazana interpretacja została zaskarżona i zostanie (słusznie) usunięta z porządku prawnego przez właściwy wojewódzki sąd administracyjny. Jestem przeświadczony, że będę jeszcze mieć okazję skorzystać z domku wypoczynkowego, prowadzonego przez fundację rodzinną.

[1] Dz.U.2023.326 z dnia 2023.02.21