Okazjonalna pożyczka z PCC

Okazjonalna pożyczka podlega PCC – orzekł NSA. Incydentalne udzielanie pożyczek, które nie jest nakierowane na maksymalizację zysków stanowi tylko zarządzanie własnym portfelem inwestycyjnym – jako inwestor prywatny. W takim wypadku, zdaniem sądu, nie ma podstaw do zastosowania zwolnienia od podatku.

PCC od pożyczek w obrocie nieprofesjonalnym

Podatek od czynności cywilnoprawnych jest zasadniczo podatkiem znajdującym zastosowanie tylko do obrotu nieprofesjonalnego. Obrót zawodowy jest z kolei objęty podatkiem VAT. Zasada ta znajduje oparcie w przepisach o PCC, które zakładają, że dana czynność nie podlega PCC, gdy przynajmniej jedna ze stron jest z tytułu jej dokonania opodatkowana VAT lub zwolniona z tego podatku.

Powyższą regułę można także zastosować do pożyczek. Jeżeli pożyczka udzielana jest w ramach działalności profesjonalnej, wówczas podlega pod reżim ustawy o VAT i jest zwolniona z PCC. Idąc dalej, ustawa o VAT przewiduje zwolnienie od podatku od towarów i usług dla usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych. W konsekwencji pożyczka udzielana w ramach działalności profesjonalnej będzie zwolniona zarówno z VAT jak i z PCC.

Okazjonalna pożyczka nie podlega VAT, podlega PCC

Clou problemu sprowadza się wobec tego do oceny, kiedy pożyczka udzielana jest w ramach obrotu profesjonalnego, a kiedy ma charakter prywatny? Przedmiotem niedawnego rozstrzygnięcia Naczelnego Sądu Administracyjnego była kwestia opodatkowania pożyczki udzielanej przez jedną spółkę swojej spółce powiązanej. NSA oraz wcześniej WSA zwróciły uwagę na szereg okoliczności, które wskazywały na to, iż pożyczka miała charakter incydentalny tj.:

  1. Pożyczkodawca swoją podstawową działalność prowadził w innym sektorze niż finansowy. Nie miał on wyodrębnionej struktury w celu udzielania pożyczek ani nie prowadził w tym zakresie działań marketingowych
  2. Pożyczka została udzielona podmiotowi powiązanemu i jej celem nie była maksymalizacja zysku, a wsparcie finansowe. Pożyczkodawca nie wykazał, że udziela pożyczek również do podmiotów niepowiązanych
  3. Pożyczkodawca tolerował fakt braku terminowego zwrotu pożyczki

W konsekwencji sądy uznały, że pożyczka ma charakter incydentalny, a nie stanowi bezpośredniego, stałego i koniecznego rozszerzenia działalności gospodarczej. Taka pożyczka, w ocenie sądów, to jedynie zarządzanie własnym portfelem inwestycyjnym tak, jak to czyni inwestor prywatny. W efekcie nie może być mowy o objęciu jej reżimem VAT, a tym samym pożyczkobiorca powinien zapłacić PCC.

…warunkiem przesądzającym o tym, że dana transakcja będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jest to, że podmiot gospodarczy jej dokonujący działa w charakterze podatnika prowadzącego działalność gospodarczą w tym zakresie, przybierającą formę stałą, a w konsekwencji zorganizowaną.

– uzasadnienie wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 2019.10.30 I SA/Wr 538/19

Co z pożyczkami wewnątrzgrupowymi?

Przytoczony wyrok uderza przede wszystkim w pożyczki udzielane w ramach grup kapitałowych, które nie korzystają z innych zwolnień z PCC. Tezy rozstrzygnięcia wskazują na to, że spółki będą musiały bardziej skrupulatnie wykazywać fakt udzielania pożyczek w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Z pewnością warto będzie zwrócić uwagę na te aspekty, na których skupiły się sądy administracyjne. Chodzi np. o ujawnienie działalności pożyczkowej w PKD w KRS. Z pewnością argumentację wzmocniłby także fakt udzielania pożyczek podmiotom spoza grupy kapitałowej.