Fundacja rodzinna – odpowiedzialność za długi fundatora
Fundacja rodzinna została wymyślona jako instrument zarządzania majątkiem fundatora i zabezpieczenia jego rodziny na przyszłość. Ustawodawca nie pozwala jednak na wykorzystanie fundacji rodzinnej jako mechanizmu uciekania przed zobowiązaniami fundatora. Ustawa przewiduje odpowiedzialność fundacji za długi fundatora, ze szczególnym naciskiem na zobowiązania alimentacyjne. Trochę przestrzeni poświęcono również kwestii zachowku po zmarłym fundatorze.
Odpowiedzialność za długi fundatora
Fundacja rodzinna będzie odpowiadać solidarnie z fundatorem za jego zobowiązania powstałe przed jej ustanowieniem. Odpowiedzialność ta jest ograniczona do wartości mienia wniesionego przez fundatora. Odpowiedzialności tej nie będzie można bardziej wyłączyć ani ograniczyć, chyba że za zgodą wierzyciela. Celem tej regulacji jest uniknięcie sytuacji, w której utworzenie fundacji rodzinnej służyłoby ucieczce fundatora przed jego wierzycielami. Przepisy dotyczą zarówno długów cywilnoprawnych (np. handlowych) jak i zaległości publicznoprawnych (np. podatkowych).
Szczególnie zabezpieczone są zobowiązania o charakterze alimentacyjnym (np. wobec dzieci albo byłego małżonka). W tym zakresie fundacja odpowiada nie tylko za zobowiązania powstałe przed jej ustanowieniem, ale również za te, które powstały później. W konsekwencji fundacja może ponieść odpowiedzialność za zobowiązania alimentacyjne fundatora także wobec tych dzieci, których na moment utworzenia fundacji jeszcze nie było.
Fundacja rodzinna a zachowek
Problem przy dziedziczeniu zgromadzonego majątku często stanowiły regulacje dotyczące zachowku. Ustawa o fundacji rodzinnej wprowadziła szereg rozwiązań, które problematykę „zachowkową” maja rozwiązać.
W pierwszej kolejności należy jednak zwrócić uwagę na to, że samo utworzenie fundacji rodzinnej nie eliminuje tematu zachowku zupełnie z pola widzenia. Jeżeli fundacja rodzinna będzie spadkobiercą, wówczas osoby uprawnione do zachowku będą mogły kierować swoje roszczenia o uzupełnienie zachowku także do fundacji rodzinnej. Do masy zachowkowej wchodzić będzie zarówno fundusz założycielski takiej fundacji jak i majątek otrzymany przez nią w ramach spadkobrania.
Inaczej sytuacja będzie się jednak kształtowała, jeżeli fundacja rodzinna została utworzona i wyposażona w majątek przed śmiercią fundatora i nie została powołana do spadku. W takim wypadku dla potrzeb obliczania zachowku nie bierze się pod uwagę funduszu założycielskiego wniesionego na więcej niż 10 lat przed śmiercią fundatora. W konsekwencji jeżeli fundacja rodzinna zostanie odpowiednio wcześniej utworzona i wyposażona w mienie – wychodzi ona spod reżimu odpowiedzialności za zachowek
Ustawa o fundacji rodzinnej wprowadziła także ogólne zasady dotyczące zachowku, które mogą ograniczyć negatywny wpływ zachowku na trwałość majątku zgromadzonego przez fundatora. Osoba zobowiązana do zapłaty zachowku może żądać odroczenia terminu jego płatności, rozłożenia go na raty, a w wyjątkowych przypadkach – jego obniżenia. Rozłożenie płatności na raty może obejmować okres, standardowo, do 5 lat, a wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie – nawet 10 lat. O zastosowaniu tych instytucji decydował będzie sąd w postępowaniu dotyczącym zachowku.
Ten artykuł należy do serii artykułów poświęconych fundacji rodzinnej. Linki do pozostałych można znaleźć poniżej:
Fundacja Rodzinna już w maju 2023
Fundacja rodzinna – zakładanie i struktura
Fundacja rodzinna – transparentność
Fundacja Rodzinna – efektywne opodatkowanie
Fundacja rodzinna – elastyczne narzędzie
Fundacja rodzinna – ramy podatkowe
Fundacja rodzinna – podatki od wypłat do podmiotów powiązanych